İptal Edilen İhalenin Damga Vergisi İdareden Değil, Vergi Dairesinden İstenir

Bir ihaleyi kazanan yüklenicinin, sözleşme imzalamak için yatırdığı KİK payı, karar pulu ve özellikle damga vergisi gibi masraflar, ihalenin idare dışı sebeplerle (örn: mahkeme kararı) iptal edilmesi durumunda büyük bir mali yük oluşturur. Yükleniciler bu masrafları "menfi zarar" kapsamında idareden talep etme eğilimindedir. Bu tür karmaşık ihale, sözleşme ve hakediş sorunlarınızda, sürecin doğru yönetilmesi ve hak kayıplarının önlenmesi için Yaka Danışmanlık uzmanlığından destek almak, taleplerinizin doğru hukuki zemine oturtulmasını sağlar. Yargıtay 6. Hukuk Dairesi'nin 16.12.2024 tarihli ve 2024/3457 E., 2024/4874 K. sayılı kararı, bu masraflardan hangisinin idareden, hangisinin vergi dairesinden talep edilmesi gerektiğini net bir şekilde ayırmıştır.

Kararın İlgili Kısmı

"...ihale kararı ve ihaleye ilişkin olarak ihale makamı ile düzenlenen sözleşmenin hükmünden yararlanılmayan kısmına isabet eden damga vergisi ret ve iade olunur.)... davacının bu istemi bakımından dava açmada hukuki yararı bulunmamaktadır."

Olayın Arka Planı: İhale İptali ve Menfi Zarar Talebi

Bir iş ortaklığı, bir kamu kurumu ile hizmet alım sözleşmesi imzaladı. Yükleniciler, sözleşmenin yürürlüğe girmesi için damga vergisi, karar pulu ve KİK payı gibi yasal ödemeleri yaptı. Ancak, sözleşme imzalandıktan sonra, idare "ihalenin iptaline dair mahkeme kararının kesinleştiğini" bildirerek sözleşmeyi feshetti.

Yükleniciler, idarenin feshinin haksız olduğunu (veya en azından kendi kusurları olmadığını) belirterek, sözleşme için yaptıkları bu masrafların (menfi zarar) kendilerine tazmin edilmesi için dava açtılar.

Yerel Mahkemeler: "İdare Menfi Zararı Ödemelidir"

İlk Derece Mahkemesi ve Bölge Adliye Mahkemesi, yükleniciyi haklı buldu. İdarenin sözleşmeyi tek taraflı olarak feshettiğini ve bu nedenle yüklenicinin menfi zararını (damga vergisi, harç vb. masraflar) karşılamakla yükümlü olduğuna hükmederek davanın kabulüne karar verdi.

Yargıtay'ın Bozma Gerekçesi: Talep Mercii Yanlış (Damga Vergisi)

Yargıtay 6. Hukuk Dairesi, davalı idarenin temyizi üzerine kararı inceledi. Yargıtay, KİK payı ve karar pulu gibi diğer masraflara ilişkin kabul kararını (zımnen) yerinde bulurken, sadece damga vergisi yönünden kararı bozdu.

Yargıtay'ın bozma gerekçesi, 488 sayılı Damga Vergisi Kanunu'na dayanmaktadır:

Özel Kanun Hükmü: Damga Vergisi Kanunu'na ekli (1) sayılı tablonun II. Kararlar ve Mazbatalar başlıklı bölümü, özel bir istisna getirmektedir. Bu hükme göre, eğer bir ihale "...yargı kararı üzerine ihalenin iptal edilmesi halinde..." ise, bu ihaleye ilişkin sözleşmenin hükmünden yararlanılamayan kısmına isabet eden damga vergisi ret ve iade olunur.

Talep Yöntemi: Damga Vergisi Kanunu Genel Tebliği (Md. 4) uyarınca bu iade, mükelleflerin (yüklenicilerin) ilgili vergi dairesine başvurması üzerine gerçekleştirilir.

Hukuki Yarar Yokluğu: Yargıtay'a göre, yüklenicinin zaten kanun gereği doğrudan vergi dairesinden geri alabileceği bir parayı, idareye karşı "menfi zarar davası" olarak açmasında hukuki yararı bulunmamaktadır.

Mahkemenin, damga vergisinin iadesi için özel bir yasal yol varken, bu talebi idare aleyhine bir tazminat olarak kabul etmesi hatalı bulunmuş ve karar bu yönden bozulmuştur.

 

Analizin Sonucu

Bu karar, ihalesi iptal edilen yükleniciler için kritik bir yol haritası çizmektedir:

Damga Vergisi İadesi Nereden İstenir? Eğer ihale bir yargı kararı (veya KİK kararı/şikayet) üzerine iptal edildiyse, ödediğiniz damga vergisini idareye dava açarak değil, ilgili Vergi Dairesi'ne başvurarak talep etmelisiniz.

İdareye Karşı Dava Açmanın Riski: Damga vergisini idareden talep ederseniz, davanız "hukuki yarar yokluğu" nedeniyle reddedilebilir.

Diğer Masraflar (KİK Payı vb.) Ne Olacak? Yargıtay'ın kararı sadece damga vergisi ile ilgilidir. Damga vergisi dışında kalan (KİK payı, karar pulu, noter masrafı vb.) ve iadesi için özel bir yol olmayan diğer masrafların, menfi zarar kapsamında idareden talep edilmesi önünde bir engel bulunmamaktadır. Yargıtay, kararın bu kısımlarını onamıştır.