Giriş

Bir kamu yapım işi ihalesi süreci, sözleşmenin imzalanmasıyla yeni ve en önemli aşamasına girer: inşaatın fiilen başlaması. Ancak yüklenicinin sahaya ilk kazmayı vurabilmesi için idarenin "yer teslimi" işlemini resmi olarak yapması gerekir. Yer teslimi, projenin yasal ve fiziki başlangıç noktasıdır ve işin süresinin (sözleşme süresinin) işlemeye başladığı andır. Peki, bu kritik işlem sözleşme imzalandıktan ne kadar sonra yapılmalıdır? Kanun ve yönetmelikler bu konuda net bir süre belirliyor mu? Yüklenicinin veya idarenin bu süreçteki sorumlulukları nelerdir?

 

Tip Sözleşme ve YİGŞ Hükümleri

Yer teslimi süreci, iki temel belge ile düzenlenir: Her ihale için hazırlanan "Yapım İşlerine Ait Tip Sözleşme" ve bu sözleşmenin ayrılmaz eki olan "Yapım İşleri Genel Şartnamesi" (YİGŞ).

Tip Sözleşme Madde 9.1: Sürenin Belirlenmesi

Yer tesliminin ne zaman yapılacağına dair en net hüküm, Tip Sözleşme'nin 9. maddesinde yer alır. Madde 9.1'e göre, "Sözleşmenin imzalandığı tarihten itibaren ... (rakam ve yazıyla) ... gün içinde Yapım İşleri Genel Şartnamesi hükümlerine göre yer teslimi yapılarak işe başlanır."

Bu maddeden anlaşılacağı üzere:

  • Süre Sabit Değildir: Mevzuat, "sözleşmeden sonra X gün içinde yer teslimi yapılır" gibi sabit bir gün sayısı belirlemez.
  • Süre İdare Tarafından Belirlenir: Her ihalede, idare işin niteliğine göre bu süreyi kendisi belirler ve sözleşme tasarısında boş bırakılan bu kısmı doldurur. Uygulamada bu süre genellikle 5, 10 veya 15 gün gibi makul bir süre olarak belirlenir. Yükleniciler, tekliflerini verirken sözleşme tasarısındaki bu süreyi bilerek hareket ederler.

 

Yer Teslimi Süreci Nasıl İşler?

Yer teslimi, basit bir formaliteden ibaret değildir. YİGŞ'nin 6. maddesine göre, idare tarafından görevlendirilen yapı denetim görevlisinin de bulunduğu bir komisyon tarafından, yüklenici veya vekili huzurunda gerçekleştirilir. Bu süreçte, ihaleye esas proje ve mahal listesine göre işin yapılacağı saha kontrol edilir; eksen kazıkları, röperler gibi önemli noktalar yükleniciye gösterilir. Tüm bu işlemler sonunda taraflarca "Yer Teslim Tutanağı" imzalanır ve bu tutanağın imzalanmasıyla yükleniciye yer teslimi yapılmış olur.

 

Taraflardan Kaynaklanan Özel Durumlar ve Sonuçları

Yer teslimi süreci her zaman planlandığı gibi ilerlemeyebilir. Mevzuat, bu gibi durumlar için de çözümler öngörmüştür:

  1. Yüklenicinin Yer Teslimine Katılmaması:

İdare, belirlediği süre içinde yer teslimi için hazır olmasına rağmen yüklenici veya vekili belirtilen günde hazır bulunmazsa ne olur? Tip Sözleşme'nin 9.5 maddesi ve YİGŞ'nin 6. maddesi bu durumu düzenler. Komisyon, bu durumu bir tutanakla tespit eder, işin süresinin başladığını yükleniciye yazılı olarak bildirir. Bu durumda, yüklenici işyerini geç teslim aldığını gerekçe göstererek herhangi bir süre uzatımı talebinde bulunamaz.

  1. İdarenin Yer Teslimini Geciktirmesi:

Eğer gecikme idareden kaynaklanıyorsa (örneğin kamulaştırma işlemlerinin bitmemesi), YİGŞ'nin 6. maddesinin 6. fıkrası devreye girer. Bu gecikme, işin tamamının veya bir kısmının zamanında bitirilmesini engelliyorsa, yükleniciye gecikmeyi karşılayacak şekilde süre uzatımı verilir.

  1. Yer Teslimine Fiili veya Hukuki Engel Olması:

Bazen yer teslimi yapılır ancak yükleniciden kaynaklanmayan hukuki, idari veya fiili bir engel (örneğin, sahada üçüncü kişilere ait bir işgalin bulunması) nedeniyle işe başlanamaz. Tip Sözleşme'ye yeni eklenen 9.6 maddesi bu durumu özel olarak düzenler. Böyle bir durumda:

  • Yer teslim tutanağına bu engel şerh düşülerek teslimat yine de yapılır.
  • İşin süresi resmi olarak başlar ancak iş durdurulmuş sayılır.
  • Engel ortadan kalktığında idare işi yeniden başlatır.
  • Tutanağın düzenlenmesi ile işin fiilen başladığı tarih arasında geçen süre, işin toplam süresine eklenir. Bu düzenleme, yüklenicinin bu tür engellerden dolayı mağdur olmasını önler.

 

Sonuç

"Yer teslimi sözleşmeden kaç gün sonra yapılır?" sorusunun net cevabı, her ihalenin kendi sözleşme tasarısında gizlidir. Mevzuat sabit bir gün belirlemese de, genellikle sözleşme imzasını takiben kısa bir süre içinde bu işlemin tamamlanması hedeflenir. Bu süreç, projenin resmi başlangıcı olup, iş takvimini doğrudan etkiler. Hem idarenin hem de yüklenicinin, yer teslimi sürecindeki yasal sorumluluklarını, gecikme veya engeller karşısındaki haklarını bilmesi, projenin en başından itibaren sağlıklı ve hukuka uygun bir zeminde ilerlemesini sağlar.