Tüzel Kişilerde Ortakların İş Bitirme Belgelerinin Kullanılması: %51 Şartı Nedir?

Kamu ihalelerine giren Limited veya Anonim Şirketler, genellikle şirketin kendi tüzel kişiliğine ait iş bitirme belgelerini kullanırlar. Ancak yeni kurulan veya yeterli iş bitirmesi olmayan şirketler, şirket ortaklarının şahsi iş deneyim belgelerini veya diplomalarını kullanarak da yeterlilik sağlayabilirler.

Bu noktada Kamu İhale Kanunu, "belge ticaretini" engellemek ve sadece gerçek hak sahiplerinin ihaleye girmesini sağlamak için çok katı süre ve hisse oranı şartları getirmiştir. Sektörde sıklıkla karıştırılan "%51 şartı" ve "Yarıdan fazla hisse şartı" arasındaki farkları netleştirelim.

  1. Durum: İş Bitirme Belgesinin Kullanılması (Yarıdan Fazla Hisse)

Eğer bir şirket ortağı, daha önce kendi adına veya başka bir şirketteki ortaklığından dolayı elde ettiği bir "İş Deneyim Belgesini" (İş Bitirme, Yönetme, Denetleme) mevcut şirketinde kullandırmak istiyorsa şu şartlar aranır:

  • Hisse Oranı: Ortak, şirketin hissesinin yarısından fazlasına (Örn: %50,1 veya %51) sahip olmalıdır.
  • Süre: Bu ortaklık durumu, ihalenin ilk ilan tarihinden geriye doğru en az 1 yıldır kesintisiz devam ediyor olmalıdır.
  • Yetki: Ortak, bu 1 yıllık süre boyunca şirketi temsile ve yönetime yetkili olmalıdır.

Bu durumda belge sahibi ortak, şirketin çoğunluk hissesine sahip olduğu için kendi belgesini şirketin "malı" gibi kullandırabilir.

  1. Durum: Diplomanın İş Deneyimi Olarak Kullanılması (%51 Şartı)

İnşaat mühendisi veya mimar olan bir şirket ortağının, mezuniyet belgesini (diplomasını) iş deneyim belgesi yerine saydırmak istemesi durumunda şartlar çok daha ağırdır. Kanun, diplomaların şirketlerde kullanımını zorlaştırarak haksız rekabeti önlemeyi amaçlar.

  • Hisse Oranı: Mühendis/Mimar ortak, şirketin en az %51 hissesine sahip olmalıdır.
  • Süre: Bu %51'lik ortaklık, ihalenin ilk ilan tarihinden geriye doğru kesintisiz en az 5 yıldır devam ediyor olmalıdır.

Yani; yeni mezun bir mühendis hemen şahıs şirketi kurup ihaleye girebilirken, bir Limited Şirket kurup diplomasını kullanmak isterse 5 yıl beklemek zorundadır.

Teminat Süresi Boyunca Koruma Zorunluluğu

Belgesini veya diplomasını şirkete kullandıran ortağın sorumluluğu ihale günüyle bitmez. İhale kazanılır ve sözleşme imzalanırsa, işin kesin kabulü yapılana kadar (teminat süresi sonuna kadar) bu ortağın hisse oranı ve temsil yetkisi korunmalıdır.

Eğer iş devam ederken bu ortak hissesini devrederse veya şirketten ayrılırsa:

  • Şirket yeterliliğini kaybeder.
  • Sözleşme feshedilir.
  • Teminatlar gelir kaydedilir.
  • Yasaklama kararı verilebilir (duruma göre).

Ortaklık Durum Belgesi

Bu şartların sağlandığını kanıtlamak için ihaleye teklif verirken "Ortaklık Durum Belgesi" veya "Ortaklık Tespit Belgesi" sunulması zorunludur. Bu belge, Ticaret Sicil Müdürlükleri veya Yeminli Mali Müşavirler (YMM) / Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler (SMMM) tarafından düzenlenir ve ortağın son 1 yıldır (veya diploma için 5 yıldır) kesintisiz olarak hisse şartını koruduğunu teyit eder.

Sonuç

Tüzel kişilerde ortakların belgelerini kullanmak, şirkete büyük bir ihale kapasitesi kazandırır. Ancak "%50'den fazla" ve "%51" ayrımına dikkat etmek hayati önem taşır. İş bitirme belgeleri için 1 yıl ve çoğunluk hisse yeterliyken, diplomalar için 5 yıl ve en az %51 hisse şartı vardır. Bu süre ve oranların ihale tarihinden önce sağlanmış olması ve iş bitimine kadar korunması gerekmektedir.