Sayıştay Sorgusu Nedir? Yükleniciye Rücu Edilir mi?

Kamu ihalelerinde iş bittikten, paralar ödendikten yıllar sonra bile dosya kapanmaz. Sayıştay Denetçileri, yapılan ihaleleri ve ödemeleri geriye dönük olarak inceler. Eğer mevzuata aykırı bir ödeme (örneğin; yapılmayan işin parasının ödenmesi, yanlış fiyat farkı hesabı) tespit edilirse, "Sayıştay Sorgusu" süreci başlar.

Peki, bu sorgu kime gelir? Yüklenici bu işin neresindedir?

Sayıştay Sorgusu Kime Gelir?

Sorgu, öncelikle ödemeyi yapan ve imzası bulunan kamu görevlilerine (Harcama Yetkilisi, Gerçekleştirme Görevlisi, Yapı Denetim Elemanları) gönderilir. Sayıştay, "Bu parayı neden fazla ödediniz, açıklayın" der. Buna "Sorgu" denir.

Kamu Zararı ve Yüklenici

Eğer savunmalar yeterli görülmezse, Sayıştay "Kamu Zararı" olduğuna hükmeder ve paranın faiziyle geri alınmasına karar verir (İlam).

Kural olarak bu para, imzası olan memurlardan istenir. Ancak; "Haksız zenginleşen taraf" yüklenici olduğu için, memurlar ödedikleri veya ödeyecekleri bu parayı Yükleniciye Rücu ederler (yansıtırlar).

Yükleniciye Rücu Süreci

5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu'na göre;

  1. İdare, Sayıştay'ın tespit ettiği fazla ödemeyi Yükleniciden talep eder.
  2. Yüklenicinin içeride teminatı veya alacağı varsa mahsup (kesinti) yapılır.
  3. Alacağı yoksa, rızaen ödemesi istenir.
  4. Ödemezse, İdare genel hükümlere (Borçlar Kanunu) göre yükleniciye dava açarak parayı (faiziyle) tahsil eder.

Hakkında Sayıştay tarafından kamu zararı kararı verilen sorumlular tarafından sebepsiz zenginleşme kapsamında firmalara rücu edilmesi hukuken mümkündür.

Hangi Durumlarda Çıkar?

En sık karşılaşılan Sayıştay bulguları:

  • Yapılmayan imalatın hakedişte gösterilmesi.
  • Fiyat farkının yanlış (yüksek) hesaplanması.
  • Yeni birim fiyatın yüksek belirlenmesi.
  • İş artış oranlarının aşılması.

Sonuç

"Hakedişimi aldım, iş bitti" diye düşünmek yanıltıcı olabilir. Sayıştay denetimi, 5-10 yıl geriye gidebilir. Yüklenicilerin, hakedişlerini ve metrajlarını "hak ettiğinden fazla almayacak" şekilde titizlikle hazırlaması, ileride faiziyle geri ödemek zorunda kalacakları sürpriz borçlardan korunmalarını sağlar.