Mücbir Sebep Nedir? İhalelerde Süre Uzatımı Nasıl Alınır?

Kamu ihalelerinde yüklenici, işi süresinde bitirmekle yükümlüdür. Ancak bazen hayatın olağan akışını bozan, yüklenicinin kontrolü dışında gelişen olaylar yaşanabilir. Bir deprem, sel felaketi veya pandemi gibi durumlarda yüklenicinin cezalı duruma düşmemesi için "Mücbir Sebep" mekanizması devreye girer.

Mücbir sebep, yükleniciyi temerrütten (gecikmeden) kurtaran ve ona ek süre (veya sözleşmeyi cezasız fesih hakkı) tanıyan yasal bir kalkan görevi görür.

Kanunda Sayılan Mücbir Sebep Halleri

4735 sayılı Kamu İhale Sözleşmeleri Kanunu'nun 10. maddesi, nelerin mücbir sebep sayılacağını sınırlı olarak saymıştır:

  1. Doğal Afetler: Deprem, sel, heyelan vb.
  2. Kanuni Grev: İşyerinde yasal yollarla yapılan grevler.
  3. Genel Salgın Hastalık: (Örn: Covid-19 pandemisi).
  4. Kısmi veya Genel Seferberlik İlanı.
  5. Gerektiğinde KİK Tarafından Belirlenecek Diğer Haller.

Mücbir Sebep Kabul Edilme Şartları

Bir olayın mücbir sebep sayılabilmesi için sadece "olması" yetmez, şu şartları da taşıması gerekir:

  • Yüklenicinin kusurundan kaynaklanmamış olmalı.
  • Taahhüdün yerine getirilmesine engel nitelikte olmalı.
  • Yüklenicinin bu engeli ortadan kaldırmaya gücünün yetmemesi.
  • En Önemlisi: Olayın meydana geldiği tarihi izleyen 20 gün içinde İdareye yazılı olarak bildirimde bulunulması.
  • Yetkili mercilerce belgelendirilmesi.

20 Gün Kuralına Dikkat!

Yüklenicilerin en çok hak kaybına uğradığı nokta burasıdır. Şantiyeyi sel bassa bile, eğer olayın olduğu tarihten itibaren 20 gün içinde İdareye "İşyerim zarar gördü, süre uzatımı istiyorum" diye dilekçe vermezseniz, bu hakkınızı kaybedersiniz. İdareler, süresi geçmiş başvuruları reddetmek zorundadır.

İdareden Kaynaklanan Gecikmeler Mücbir Sebep midir?

Hayır, teknik olarak bunlar mücbir sebep değildir ancak sonuçları aynıdır.

Yer tesliminin geç yapılması, projenin geç verilmesi, hakedişin ödenmemesi nedeniyle işin durması gibi durumlar **"İdarenin Kusuru"**dur. Bu durumlarda da yükleniciye süre uzatımı verilir. Üstelik bu hallerde 20 gün içinde başvuru şartı aranmaz, çünkü kusur zaten İdarenindir.

Süre Uzatımı Nasıl Hesaplanır?

İdare, mücbir sebebin işe etkisini teknik personeliyle inceler. Örneğin; sel felaketi şantiyeyi 10 gün durdurduysa ve temizlik için 5 gün harcandıysa, yükleniciye toplam 15 gün "Süre Uzatımı" verilir. Bu süre için gecikme cezası kesilmez ve iş programı buna göre revize edilir.

Sonuç

Mücbir sebep, yüklenicinin sigortasıdır. Ancak bu sigortanın çalışması için zamanında bildirim yapmak şarttır. Olağanüstü bir durumla karşılaştığınızda, durumu derhal tutanak altına alıp, Meteoroloji, Valilik veya ilgili kurumlardan alacağınız resmi yazılarla birlikte 20 günü geçirmeden İdareye başvurmalısınız.