Anahtar Teslim İhalelerde Metraj Sorumluluğu

Anahtar teslim götürü bedel usulüyle yapılan ihaleler, yapım işlerinde sıkça başvurulan bir yöntemdir. Bu tür ihalelerde idare, uygulama projeleri ve mahal listeleri gibi teknik dokümanları isteklilere sunar ve işin tamamının sabit bir bedel üzerinden yapılmasını ister. Tekliflerin hazırlanmasındaki en kritik aşamalardan biri, bu projelere dayanarak iş kalemlerinin miktarlarının, yani metrajların, her bir istekli tarafından ayrı ayrı hesaplanmasıdır. Projelerin karmaşıklığı ve hesaplama yöntemlerindeki farklılıklar nedeniyle, isteklilerin hesapladığı metrajlar ile idarenin kendi hesapladığı metrajlar arasında belirli bir oranda farklılık olması doğal karşılanır. Ancak bu farklılık, ihalenin seyrini etkileyecek ve rekabeti bozacak bir boyuta ulaştığında, hukuki bir sorun haline gelir. Kamu İhale Kurulunun 08.10.2025 tarihli ve 2025/UY.I-2205 sayılı kararı, bu sorunun aşırı düşük teklif sorgulaması sürecinde nasıl ele alındığını net bir şekilde göstermektedir.

 

Aşırı Düşük Teklif Sorgulamasında Metraj Farklılığının Değerlendirilmesi

Karara konu olan olayda, bir okul inşaatı ihalesinde aşırı düşük teklif sahibi olarak tespit edilen bir istekli, idare tarafından sorgulamaya tabi tutulmuştur. İsteklinin sunduğu açıklama, idare tarafından "hesaplanan metrajlar ile idare metrajları arasında makul sayılamayacak derecede farklılıklar olduğu" gerekçesiyle reddedilmiştir. İstekli ise bu durumu Kurul’a taşıyarak, metraj farklılıklarının doğal olduğunu ve toplamda kabul edilebilir bir düzeyde kaldığını iddia etmiştir.

Kamu İhale Kurulu, bu tür uyuşmazlıklarda temel bir ilkeyi benimsemektedir: Metraj farklılığı tek başına bir eleme sebebi değildir. Önemli olan, bu farklılığın istekliye haksız bir avantaj sağlayıp sağlamadığı ve bu avantajın ihale sonucunu etkileyip etkilemediğidir. Bir istekli, sorgulamaya konu olan bir iş kaleminin metrajını idareninkinden düşük hesaplayarak maliyetini kağıt üzerinde düşürebilir. Tersi durumda, başka bir iş kaleminin metrajını yüksek hesaplayarak o kalemin maliyetini artırabilir. Bu hesaplamaların toplam etkisi, isteklinin teklifinin adil bir zeminde değerlendirilip değerlendirilemeyeceğini belirler.

 

Fiyat Avantajı ve Teklif Sıralamasının Değişmesi

Kurul, kararında somut bir denetim yöntemi uygulamıştır. Öncelikle, sorgulamaya tabi tutulan 85 adet iş kaleminde, isteklinin hesapladığı metrajlar ile idarenin metrajları karşılaştırılmıştır. Bu incelemede, isteklinin 44 iş kaleminde idareden daha düşük metraj hesapladığı ve bu farkların önemli bir kısmının %10'u aştığı tespit edilmiştir.

Asıl kritik adım ise bu metraj farklarının parasal etkisinin hesaplanması olmuştur. Kurul, isteklinin metraj farkı olan her bir iş kalemi için, bu farkı isteklinin kendi açıkladığı birim fiyatlarla çarparak bir "fiyat avantajı" tutarı hesaplamıştır. Yapılan hesaplama sonucunda, metraj farklılıkları sayesinde isteklinin toplamda 14.251.533,06 TL'lik bir fiyat avantajı elde ettiği ortaya çıkmıştır. Bu, isteklinin aslında olması gerekenden yaklaşık 14,2 milyon TL daha düşük bir maliyet beyan ettiği anlamına gelmektedir.

Kurul, son olarak bu avantajın ihale sıralamasını etkileyip etkilemediğini kontrol etmiştir. Tespit edilen 14,2 milyon TL'lik fiyat avantajı tutarı, isteklinin teklif bedeline eklendiğinde, ortaya çıkan yeni bedelin diğer geçerli tekliflere göre sıralamayı değiştirdiği görülmüştür. Yani, eğer istekli metrajı doğru hesaplasaydı, ihaleyi kazanan firma olamayacaktı.

 

Kurulun Değerlendirmesi ve Red Gerekçesi

Bu tespitler ışığında Kurul, idarenin ret kararını yerinde bulmuştur. Metraj farklılığının istekliye sağladığı fiyat avantajının ihaledeki sıralamayı değiştirmesi, rekabetin ve eşit muamelenin ihlal edildiğinin en somut kanıtıdır. Bu durum, isteklinin metraj hatası sayesinde haksız bir avantaj elde ederek ihaleyi kazanma ihtimalini doğurmuştur. Kurul, bu gerekçenin tek başına aşırı düşük teklif açıklamasının reddi için yeterli olduğuna hükmetmiştir. Ayrıca, Kurul idarenin bir diğer ret gerekçesi olan "spor sahası ve tribün işleri" kalemine ilişkin sunulan fiyat tevsikinin eksik olmasını da yerinde bularak idarenin kararını çift yönlü olarak onamıştır.

 

Analizin Sonucu ve Taraflar İçin Çıkarımlar

Bu KİK kararı, anahtar teslim götürü bedel ihalelerde metraj konusunun hassasiyetini ve aşırı düşük teklif sürecindeki önemini vurgulamaktadır:

  • İdareler Açısından: Aşırı düşük teklif açıklamalarını değerlendirirken, metraj farklılıklarını sadece oran olarak değil, yarattığı "fiyat avantajı" ve bu avantajın "ihale sıralamasına etkisi" üzerinden somut bir şekilde analiz etmelidirler. Bu karar, bu tür bir analiz yapıldığında verilen ret kararlarının Kurul tarafından onanacağını göstermektedir.
  • İstekliler Açısından: Projeler üzerinden metraj hesaplaması yaparken azami özen göstermeleri gerekmektedir. Özellikle sorgulama sürecinde, hesaplanan metrajların makul ve savunulabilir olması kritik öneme sahiptir. Bilinçli veya bilinçsiz olarak yapılan ve sıralamayı etkileyecek büyüklükteki metraj hataları, teklifin doğrudan reddedilmesine neden olacaktır.

Sonuç olarak, metraj hesabı anahtar teslim ihalelerin temelini oluşturur ve bu temeldeki bir hata, aşırı düşük teklif sorgulaması gibi kritik bir aşamada tüm teklifi geçersiz kılabilir.