Kiralık İş Deneyim Belgesi Kullanmak Suç mu? (Yasak Fiil ve Davranışlar)

İnşaat ve ihale sektörünün kanayan yaralarından biri, "Kiralık Diploma" veya "Kiralık İş Bitirme Belgesi" uygulamasıdır. Yeterliliği olmayan firmalar, belgesi olan mühendisleri veya firmaları "kağıt üzerinde" ortak göstererek ihalelere girmeye çalışırlar. Peki, bu yöntem ticari bir "çözüm" müdür, yoksa ağır bir "suç" mudur?

Kamu İhale Kanunu ve Türk Ceza Kanunu açısından bu durum, telafisi olmayan sonuçlar doğurabilecek yasak bir fiildir.

"Kiralama" Nedir?

Mevzuata göre, bir iş deneyim belgesini veya diplomayı kullanabilmek için, o kişinin şirkette fiilen ortak olması ve belirli bir hisse/süre şartını (Örn: %51 hisse, 5 yıl) taşıması gerekir.

Eğer bir kişi, şirkete sadece kağıt üzerinde ortak yapılmışsa, şirketin yönetimine katılmıyorsa, kar/zarar ortaklığı yoksa ve sadece belgeyi kullandırmak karşılığında "kira" adı altında bir ücret alıyorsa; bu durum "Belge Kiralama" olarak tanımlanır.

4734 Sayılı Kanun'a Göre Suç

Kamu İhale Kanunu'nun 17. maddesi, "Hile, vaat, tehdit, nüfuz kullanma, çıkar sağlama, anlaşma... suretiyle ihaleye ilişkin işlemlere fesat karıştırmak" eylemini yasaklar.

Belge kiralama, İdareyi yanıltmaya yönelik "Sahte Belge Düzenlemek veya Kullanmak" ve "Hileli Davranış" kapsamında değerlendirilir.

Müeyyideler ve Cezalar

Bu durumun tespit edilmesi halinde (ki ihale komisyonları, ticaret sicil kayıtlarını, para transferlerini ve ortaklık yapılarını detaylı inceleyebilir) uygulanacak yaptırımlar şunlardır:

  1. İhaleden Men: İstekli ihale dışı bırakılır.
  2. Teminatın Yanması: Verilen geçici teminat gelir kaydedilir.
  3. Yasaklama: Hem belgeyi kiralayan firma hem de belgesini kiralayan kişi, 1 yıldan 2 yıla kadar tüm kamu ihalelerinden yasaklanır.
  4. Belgenin İptali: Kullanılan iş bitirme belgesi, belgeyi düzenleyen idare tarafından iptal edilebilir.

Hapis Cezası Riski (TCK 235)

İşin en ciddi boyutu Ceza Hukuku tarafıdır. Türk Ceza Kanunu'nun "İhaleye Fesat Karıştırma" suçunu düzenleyen 235. maddesi uyarınca; ihaleye katılma yeterliğine sahip olmayan birinin, sahte belge veya hileli davranışlarla ihaleye katılması suçtur.

Bu suçu işleyenler (hem firma sahibi hem belge sahibi), 3 yıldan 7 yıla kadar hapis cezası ile yargılanabilir.

Gerçek Ortaklık ile Kiralama Arasındaki Fark

Kanun ortaklığı yasaklamaz, "muvazaalı" (danışıklı) ortaklığı yasaklar. Eğer mühendis/mimar şirkete gerçekten ortaksa, sermaye koyuyorsa, yönetimde söz sahibiyse ve kar payı alıyorsa bu yasaldır. Ancak noterden "Hisselerimi devredemem, kar istemem" gibi gizli protokoller yapıp sadece maaş gibi kira alıyorsa, bu suçtur.

Sonuç

Kısa vadeli bir ihale kazanmak için "belge kiralamak", hem firmanın hem de belge sahibi mühendisin geleceğini yakmak demektir. Yasaklı listesine girmek, hapis cezasıyla yargılanmak ve sektörden silinmek gibi ağır bedeller ödememek için, yeterliliğinizi yasal yollarla (gerçek ortaklıklar, iş ortaklıkları veya alt yüklenicilik) sağlamanız en doğrusudur.