İş Ortaklığında Pilot Ortağın İş Bitirme Belgesi Yeterliliği Ne Olmalı?

Kamu ihalelerinde büyük projelerin altından kalkabilmek veya yeterlilik kriterlerini sağlayabilmek için firmalar sıklıkla "İş Ortaklığı" modelini tercih ederler. Ancak iş ortaklığı, "belgeleri ortaya koyalım, toplamı tutsun yeter" diyebileceğiniz basit bir toplama işlemi değildir. İhale mevzuatı, ortaklığın lideri olan "Pilot Ortak" ile diğer "Özel Ortaklar" arasında belirli bir yeterlilik dengesi kurmayı zorunlu kılar.

Bu makalede, Yapım İşleri İhaleleri Uygulama Yönetmeliği'nin 48. maddesinde düzenlenen iş deneyim oranlarını ve pilot ortağın sorumluluğunu detaylandırıyoruz.

Pilot Ortak Kimdir?

İş ortaklığı beyannamesinde, ortaklığı idareye karşı temsil etme yetkisi verilen ve ortaklıktaki en yüksek hisseye sahip olan firma "Pilot Ortak" olarak adlandırılır. Diğer firmalar ise "Özel Ortak" statüsündedir. Eğer hisseler eşitse (Örn: %50-%50), ortaklar aralarından birini pilot ortak olarak seçer ve beyannamede belirtirler.

Altın Kural: %80 ve %20 Dengesi

İhalelerde istenen toplam iş deneyim tutarının (Örn: 10 Milyon TL) tamamının ortaklarca karşılanması gerekir. Ancak bu karşılamada şu oranlar zorunludur:

  1. Pilot Ortak: İstenen asgari iş deneyim tutarının en az %80'ini tek başına sağlamalıdır.
  2. Özel Ortaklar: Diğer ortakların her biri, istenen asgari iş deneyim tutarının en az %20'sini sağlamalıdır.

Önemli Not: Pilot ortağın %80'i ve diğer ortağın %20'si toplandığında %100'ü (istenen toplam tutarı) bulmalıdır. Eğer pilot ortak %80 sağlıyorsa, özel ortak %20 sağlamalıdır. Ancak pilot ortak %100'ü tek başına sağlıyorsa bile, özel ortağın yine de en az %20'lik belge sunması gerekir mi? Bezer iş kapsamında hayır, eğer pilot ortak tek başına tüm tutarı karşılıyorsa, özel ortakların belge sunma zorunluluğu belirli şartlarda (benzer iş dışı belge sunumu) esnetilebilir, ancak genel kural olarak toplamda istenen tutarın sağlanması esastır ve her ortağın da asgari limitleri (Pilot: %80, Özel: %20) tutturması gerekir.

Örnek Hesaplama

Bir ihalede İdare, isteklilerden 10.000.000 TL iş deneyim belgesi istiyor olsun. A Firması (Pilot, %51 hisse) ve B Firması (Özel, %49 hisse) ortaklık kuruyor.

  • A Firması (Pilot): En az 8.000.000 TL (%80) tutarında belge sunmalıdır.
  • B Firması (Özel): En az 2.000.000 TL (%20) tutarında belge sunmalıdır.

Eğer A firmasının elinde 7.000.000 TL, B firmasının elinde 50.000.000 TL belge olsa bile; A firması pilot ortak olduğu için %80 şartını (8 Milyon TL) sağlayamadığından bu ortaklık elenir. Pilot ortağın belgesi her zaman en güçlü olmalıdır.

İstisna: Pilot Ortağın %100'ü Sağlaması Durumu

Eğer pilot ortak, ihalede istenen iş deneyim tutarının tamamını (%100'ünü) tek başına sağlayabiliyorsa;

Yönetmelik, özel ortakların benzer iş grubuna ait olmayan (yani inşaatla ilgili herhangi bir) iş deneyim belgesi sunmalarına da (yine asgari %20 oranını tutturmak kaydıyla) izin verebilir. Ancak bu, ihale dokümanındaki özel düzenlemelere ve işin niteliğine göre değişebilir. Temel kural her zaman Pilot %80, Özel %20 şartının sağlanmasıdır.

Sonuç

İş ortaklığı kurarken yapılan en büyük hata, hisse oranları ile belge yeterlilik oranlarını karıştırmaktır. Ortağınızın hissesi %10 bile olsa, ihalede istenen belgenin en az %20'si kadar bir belge sunması gerekir. Pilot ortak ise yükün büyük kısmını (%80) sırtlamalıdır. Ortaklık yapınızı kurarken bu oranları hesaplamadan ihaleye girmek, teminatınızın yanmasına ve ihale dışı kalmanıza neden olabilir.