Yargıtay'dan Teminat İadesine Ret: Yüklenici İşçisinin Yaptığı Kaza İdareyi Nasıl Bağlar?

Hizmet alımı ihalelerinde işin bitirilmesi, kesin kabulün yapılması ve SGK ilişiksiz belgesinin sunulması, çoğu zaman teminatın iadesi için yeterli olmamaktadır. İdareler, yüklenici personelinin üçüncü şahıslara verdiği zararlar nedeniyle açılan davaları gerekçe göstererek teminatı tutabilmektedir. Bu tür karmaşık ihale, sözleşme ve hakediş sorunlarınızda, sürecin doğru yönetilmesi ve hak kayıplarının önlenmesi için Yaka Danışmanlık uzmanlığından destek almak, teminatlarınızın haksız yere bloke edilmesinin önüne geçer. Yargıtay 6. Hukuk Dairesi'nin 11.02.2025 tarihli ve 2024/3727 E., 2025/437 K. sayılı kararı, bu konudaki hukuki riski net bir şekilde ortaya koymuştur.

Kararın İlgili Kısmı

"taraflar arasında imzalanan sözleşmenin 5. maddesi ile 11.4.1 maddesindeki düzenlemeler gözetilerek davanın reddine karar verilmesi gerekirken yazılı şekilde karar verilmesi doğru görülmemiştir."

Olayın Arka Planı: Kaza Yapan Şoför ve İade Edilmeyen Teminat

Bir yüklenici firma, "Araç ve İş Makineleri İşletilmesi Hizmet Alım Sözleşmesi" kapsamındaki işi 2018 yılı sonunda tamamlayarak idareye teslim etti. Geçici ve kesin kabuller yapıldı, SGK borcu olmadığına dair belge de sunuldu. Ancak idare, 600.000 TL bedelli teminat mektubunu iade etmedi. Yüklenici, teminatın iadesi ve ödediği komisyon bedellerinin tahsili için dava açtı.

 

İdarenin Savunması: "Bize Dava Açıldı, Rücu Edeceğiz"

Davalı idare, teminatı tutmakta haklı olduğunu savundu. Gerekçesi şuydu:

Sözleşme devam ederken (27.03.2018'de), yüklenicinin personeli olan bir şoför, işin ifası sırasında trafik kazasına karışmıştır.

Bu kaza nedeniyle üçüncü şahıslar, doğrudan idare aleyhine 4 ayrı maddi ve manevi tazminat davası açmıştır ve bu davalar halen derdesttir (devam etmektedir).

Sözleşmenin 5. maddesi, "Şoförlerin... 3. şahıslara verecekleri zarardan dolayı yüklenici sorumlu olacaktır" hükmünü içermektedir.

Sözleşmenin 11.4.1 maddesi, teminatın iadesi için "Yüklenicinin bu işten dolayı İdareye herhangi bir borcunun olmadığı tespit edildikten sonra..." şartını koşmaktadır.

İdare, bu derdest davalar sonucunda tazminat ödemek zorunda kalırsa, bu bedeli Sözleşme'nin 5. maddesi gereği yükleniciye rücu edecektir. Bu potansiyel rücu alacağı, 11.4.1 maddesindeki "borç" kapsamındadır ve bu risk bitmeden teminat iade edilemez.

 

Yerel Mahkemelerin Hatası: "Sonradan Doğan Zarar Teminatı Tutamaz"

İlk Derece Mahkemesi ve Bölge Adliye Mahkemesi, yükleniciyi haklı bularak davanın kabulüne karar verdi. Mahkemeler, "sonradan doğma ihtimali bulunan zararlardan dolayı teminat mektubunun iade edilmemesinin yasal dayanağı bulunmadığı" ve SGK belgesi ile kabullerin yeterli olduğu gerekçesine dayandı.

 

Yargıtay'ın Bozma Kararı

Yargıtay 6. Hukuk Dairesi, bu kararları BOZDU. Yargıtay, idarenin savunmasını haklı buldu. Kararda, yerel mahkemelerin aksine, "sonradan doğma ihtimali olan" değil, halihazırda açılmış ve devam eden (derdest) davaların bulunduğu vurgulandı.

Yargıtay, Sözleşme'nin 5. maddesi (3. şahıs zararından yüklenicinin sorumluluğu) ile 11.4.1 maddesinin (idareye borcu olmama şartı) birlikte değerlendirilmesi gerektiğine hükmetti. Yüklenicinin işçisinin sebep olduğu bir kaza nedeniyle idareye karşı açılmış davalar varken, 11.4.1 maddesindeki "borcu olmama" şartı gerçekleşmiş sayılamaz. Bu davalar sonuçlanmadan teminatın iadesine karar verilmesi hukuka aykırıdır.

 

Analizin Sonucu

Bu karar, teminat iadesi süreçlerinde idarelerin elini güçlendiren önemli bir içtihattır:

SGK Belgesi ve Kabul Yetmez: Teminat iadesi için sadece işin bitmiş ve SGK borcunun kapanmış olması yeterli değildir.

Sözleşmedeki "Borç" Şartı Geniş Yorumlanır: Sözleşmedeki "idareye borcu olmama" şartı, sadece kesinleşmiş hakediş borçlarını değil, aynı zamanda yüklenicinin eylemleri nedeniyle idareye rücu edilmesi muhtemel ve bu nedenle derdest dava konusu olmuş riskleri de kapsar.

Şahıs Riskleri: Yüklenici veya personelinin, sözleşme kapsamında üçüncü şahıslara verdiği zararlar (trafik kazası, iş kazası, çevre kirliliği vb.) nedeniyle idareye davalar açılmışsa, bu davalar sonuçlanana kadar idare teminatı tutma hakkına sahiptir.