Anahtar Teslimi Götürü Bedel Sözleşmelerde "Dahil Olan İş" Tartışması: Söküm İşleri İş Artışı Kapsamında Ödenir mi?

Anahtar teslimi götürü bedel ihalelerde, yüklenicinin teklif kapsamı ile sonradan ortaya çıkan ihtiyaçlar arasındaki denge, idareler için ciddi bir risk alanıdır. Özellikle tadilat ve yıkım işlerinde, projede açıkça çizilmeyen ancak yapılması zorunlu olan imalatların sözleşme bedeline dahil olup olmadığı tartışmalıdır. Bu tür gri alanlarda doğru teknik ve hukuki yorumu yapabilmek için Yaka Danışmanlık tecrübesinden faydalanmak, idareleri yersiz kamu zararı suçlamalarından, yüklenicileri ise hak kaybından korur. Bu analiz, Sayıştay Temyiz Kurulu’nun 24.04.2024 tarihli ve 56802 tutanak sayılı kararı esas alınarak hazırlanmıştır.

Kararın İlgili Kısmı

"İsteklilere sunulan uygulama projelerinde, imalat listelerinde (ve mahal listelerinde) bulunmayan, özel teknik şartnamede de ayrıntılı olarak tarif edilmeyen ancak yapılması zorunlu olan... imalatları için 4735 sayılı Kamu İhale Sözleşmeleri Kanunu 24'üncü maddesi ile Yapım İşleri Genel Şartnamesinin 22'nci maddesi uyarınca keşif artışına gidilerek aynı yükleniciye bedeli karşılığında yaptırılmasında mevzuata aykırı bir durum bulunmamaktadır."

Projede Olmayan Detaylı Söküm İşleri

Olayda, bir askeri depo binası inşaatı işi anahtar teslimi götürü bedel ile ihale edilmiştir. İhale dokümanlarında (proje ve mahal listesi) eski binaların yıkımı için sadece standart "betonarme yıkım pozu" (18.185/1) öngörülmüştür. Ancak iş sırasında çatı makaslarının, galvanizli sacların ve çelik rafların özenle sökülmesi, tartılması ve nakledilmesi gerekmiştir. İdare, bu işlerin standart yıkım pozunun kapsamında olmadığını belirterek "yeni birim fiyat" üzerinden iş artışı yapmış ve ödeme gerçekleştirmiştir.

Sayıştay Dairesinin 'Teknik Şartname' İtirazı

Sayıştay Denetçisi ve Dairesi, teknik şartnamede "mevcut binaların çelik yapı elemanlarının yıkılıp depolanması" ifadesinin geçtiğini, anahtar teslimi işlerde teknik şartnamenin de sözleşmenin parçası olduğunu, dolayısıyla yüklenicinin bu sökümleri teklif bedeli içinde yapması gerektiğini savunarak yapılan ek ödemeyi kamu zararı saymıştır.

Temyiz Kurulu'nun 'Proje ve Maliyet Esastır' Kararı

Sayıştay Temyiz Kurulu ise bu kararı bozmuştur. Kurul şu gerekçelere dayanmıştır:

  1. Belge Önceliği: Anahtar teslimi işlerde asıl olan uygulama projesi ve mahal listesidir. Bu belgelerde ve yaklaşık maliyet cetvelinde detaylı söküm işleri yer almamaktadır.
  2. Poz Kapsamı: İhalede öngörülen standart yıkım pozu, kaba inşaat yıkımını kapsar; özenli söküm, ayrıştırma ve istifleme işlerini kapsamaz.
  3. Hakkaniyet: Yükleniciden, projede ve maliyet hesabında olmayan, birim fiyatı standart yıkımdan çok daha yüksek olan nitelikli söküm işini bedelsiz yapmasını beklemek hakkaniyete aykırıdır. Bu işler zorunlu olduğu için iş artışı (mukayeseli keşif) ile ödenmesi mevzuata uygundur.

Analizin Sonucu

  • Detay Eksikliği: Proje ve mahal listesinde yer almayan, yaklaşık maliyete dahil edilmeyen işler, teknik şartnamede genel ifadelerle geçse bile "sözleşme kapsamında" sayılmayabilir.
  • İş Artışı İmkanı: Zorunlu hallerde, projede öngörülmeyen imalatlar için yasal sınırlar dahilinde (%10 vb.) iş artışı yapılabilir ve bedeli ödenir.
  • Poz Analizi: İdareler, ihalede koydukları pozun tanımına (analizine) bakmalıdır; pozun kapsamadığı işçilikler ayrıca ödenmelidir.