Yargıtay'dan Net Karar: 5 Puanlık SGK Teşviki Yüklenicinindir, Hakedişten Kesilemez

Kamu ihalelerinde idarelerin, yüklenicilerin yararlandığı SGK teşviklerini hakediş ödemelerinden kesmesi, sıkça karşılaşılan bir hukuki uyuşmazlıktır. İdareler bu teşviklerin kamu kaynağı olduğunu savunurken, yükleniciler bu desteğin kanunen kendilerine (işveren sıfatıyla) verildiğini belirtmektedir. Bu tür karmaşık ihale, sözleşme ve hakediş sorunlarınızda, sürecin doğru yönetilmesi ve hak kayıplarının önlenmesi için Yaka Danışmanlık uzmanlığından destek almak, yasal haklarınızı tam olarak savunmanızı sağlar. Yargıtay 6. Hukuk Dairesi'nin 26.12.2024 tarihli ve 2024/3443 E., 2024/5195 K. sayılı kararı, bu konuda "5 puanlık teşvik" özelinde net bir içtihat oluşturmuştur.

Kararın İlgili Kısmı

"dava konusu talep edilen dönem itibariyle çalışan sigortalıların primlerinden işveren hissesinin beş puanlık kısmına isabet eden tutarın davacı hak edişlerinden kesilmesi yerinde olmadığı..."

Olayın Arka Planı: 5 Puanlık Teşvik Kesintisi ve Zamanaşımı Tartışması

Bir yüklenici firma, 2010 yılında yürüttüğü bir hizmet alım sözleşmesi kapsamında, idarenin hakedişlerinden haksız kesinti yaptığını belirterek dava açmıştır. Uyuşmazlık konusu kesinti, 5510 sayılı Kanun'un 81. maddesinde (ve 6111 sayılı Kanun'un 38. maddesiyle yapılan değişikliklerde) düzenlenen "işveren hissesinin beş puanlık kısmına isabet eden" prim teşvikiyle ilgilidir.

İdare, davanın reddini talep ederken hem kesintinin yasal olduğunu savunmuş hem de olayın 2010 yılına ait olduğunu belirterek zamanaşımı def'inde bulunmuştur.

Mahkemelerin Değerlendirmesi: Teşvik Yüklenicinindir, Zamanaşımı Dolmamıştır

İlk Derece Mahkemesi ve Bölge Adliye Mahkemesi, davayı kabul etmiştir. Mahkemeler, idarenin zamanaşımı savunmasını şu gerekçeyle reddetmiştir: Taraflar arasındaki ilişki bir hizmet alım sözleşmesine dayanmaktadır ve bu tür sözleşmesel alacaklarda zamanaşımı süresi Türk Borçlar Kanunu'nun 146. maddesi gereği 10 yıldır. Dava tarihi itibarıyla bu süre dolmamıştır.

Davanın esası hakkında ise mahkemeler, 5510 sayılı Kanun kapsamındaki 5 puanlık işveren hissesi teşvikinin, Hazine tarafından doğrudan işverene (yükleniciye) sağlanan bir destek olduğunu ve idarenin bu tutarı hakedişten kesmesinin hukuka aykırı olduğuna hükmederek, kesinti bedelinin yükleniciye iadesine karar vermiştir.

Yargıtay Kararı: ONAMA

Davalı idarenin temyizi üzerine dosyayı inceleyen Yargıtay 6. Hukuk Dairesi, yerel mahkeme kararını oy birliğiyle onamıştır. Yargıtay, onama gerekçesinde şu iki noktayı netleştirmiştir:

Kesinti Haksızdır: Çalışan sigortalıların primlerinden işveren hissesinin beş puanlık kısmına isabet eden tutarın davacı (yüklenici) hakedişlerinden kesilmesi yerinde değildir.

Zamanaşımı Dolmamıştır: Talep edilen dönem ve dava tarihi itibariyle 10 yıllık zamanaşımı süresi dolmadığı için idarenin savunması geçersizdir.

 

Analizin Sonucu

Bu karar, SGK teşvik kesintileri konusunda önemli bir ayrımı ortaya koymaktadır:

5 Puanlık Teşvik (Md. 81) Yüklenicinindir: Yargıtay, 5510 S.K. Md. 81'deki 5 puanlık genel prim teşvikinin, doğrudan yükleniciye ait bir hak olduğunu ve idarenin bu parayı hakedişten kesemeyeceğini teyit etmiştir.

10 Yıllık Zamanaşımı: Bu tür hakediş kesintisi iadesi davaları, sözleşmesel ilişkiye dayandığı için 10 yıllık genel zamanaşımı süresine tabidir.

"Asgari Ücret Desteği" (Geçici Md. 68) İle Karıştırılmamalı: Bu karar, "5 puanlık genel teşviki" ilgilendirmektedir. Yargıtay'ın (başka bir kararımızda analiz ettiğimiz) "Asgari Ücret Desteği" (5510 S.K. Geçici Md. 68/8) konusundaki yorumu ise tam tersidir. Zira Geçici Madde 68/8, özel bir kanun hükmüyle, fiyat farkı ödenen sözleşmelerde bu desteğin idarece hakedişten kesilmesini açıkça emretmektedir.

Özetle, 5 puanlık teşvikin kesilmesi haksız, ancak asgari ücret desteğinin kesilmesi (belirli şartlarda) yasaldır.