Yargıtay Kararı: Sözleşmede Açık Hüküm Yoksa Yıllık İzindeki Personelin Yol/Yemek Bedeli İdareden İstenemez

Personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alımı ihalelerinde, personelin yıllık izin, rapor veya hafta tatili gibi fiilen çalışmadığı ancak "çalışılmış sayılan" günler için idarenin yol ve yemek ücretlerini ödeyip ödemeyeceği, yükleniciler ve idareler arasındaki en temel anlaşmazlıklardan biridir. Bu tür karmaşık ihale, sözleşme ve hakediş sorunlarınızda, sürecin doğru yönetilmesi ve hak kayıplarının önlenmesi için Yaka Danışmanlık uzmanlığından destek almak, şartname ve sözleşme analizinde kritik fark yaratır. Yargıtay 6. Hukuk Dairesi'nin 13.02.2025 tarihli ve 2024/3440 E., 2025/508 K. sayılı kararı, bu konuya sözleşme hükümleri çerçevesinde bir açıklık getirmiştir.

Kararın İlgili Kısmı

"...taraflar arasında imzalanan sözleşme ve eki şartnamelerde de yıllık izin vb. çalışılmış sayılan hallerde yemek ve yol parası ödeneceğine dair açık hüküm bulunmaması... teknik şartnamenin... yemek bedelini kişinin çalıştığı gün sayısını dikkate alarak ödendiğine dair... belirtilmesi... davacı tarafından yıllık izin vb. çalışılmış sayılan günlere ilişkin yol ve yemek ücretlerinin... talep edilmesinin yerinde olmayacağı..."

Olayın Arka Planı: İki Farklı Alacak Talebi

Bir hastane hizmetleri ihalesini yürüten yüklenici iş ortaklığı, idareye karşı iki temel alacak talebiyle dava açmıştır:

Yol ve Yemek Kesintisi: Sözleşme kapsamında çalışan işçilerin, yıllık izin gibi "çalışmış sayıldığı ancak fiilen işe gelmediği" günler için idarenin yol ve yemek bedellerini hakedişlerden eksik ödediğini iddia etmiştir.

Engelli Teşviki Kesintisi: İdarenin, engelli işçilerin fiyat farklarını hesaplarken Hazinece karşılanacak prim teşvik tutarlarını düşerek eksik ödeme yaptığını savunmuştur.

Yerel Mahkemelerin Red Gerekçesi (Yol/Yemek)

İlk Derece Mahkemesi ve Bölge Adliye Mahkemesi, davayı reddetmiştir. Mahkemelerin yol/yemek talebine ilişkin ret gerekçeleri şunlardır:

Açık Hüküm Yok: KİK mevzuatında, sözleşmede veya eki şartnamelerde, "yıllık izin vb. çalışılmış sayılan hallerde" yol ve yemek parası ödeneceğine dair açık bir hüküm bulunmamaktadır.

Şartname "Çalışılan Güne" Atıf Yapıyor: Aksine, Teknik Şartname'nin 5. maddesi, yemek bedelinin, yüklenicinin "kişinin çalıştığı gün sayısını dikkate alarak" ödediğine dair bordroları idareye sunacağını düzenlemiştir. Bu da ödemenin fiili çalışmaya bağlı olduğunu gösterir.

İş Mevzuatı Yorumu: Mahkeme, yol ve yemek ücretinin sosyal yardım olduğunu ve İş Kanunu'na göre (sözleşmede aksine hüküm yoksa) fiilen çalışılmayan günler için ödenmeyeceğini belirtmiştir.

Yargıtay Çoğunluk Kararı: ONAMA

Yargıtay 6. Hukuk Dairesi, davacı yüklenicinin temyizi üzerine dosyayı incelemiş ve oy çokluğuyla yerel mahkemenin ret kararını onamıştır. Yargıtay çoğunluğu, mahkemenin kararını "sözleşme ve eklerine göre belirlenen fiyatlar üzerinden değerlendirme yapılıp hüküm kurulduğu" gerekçesiyle usul ve kanuna uygun bulmuştur.

Tartışmalı Konu: Engelli Teşviki (Karşı Oy)

Davanın reddedilen diğer talebi olan "engelli teşviki kesintisi" konusunda ise, karara muhalif kalan bir üye çok detaylı bir karşı oy yazısı yazmıştır. Karşı oyda özetle:

Engelli çalıştırma teşvikinin (4857 S.K. Md. 30) amacının idareyi değil, engelli istihdamını artıran işvereni (yükleniciyi) desteklemek olduğu belirtilmiştir.

Bu teşvikin Anayasal bir hak (engellilerin korunması) ve kamu düzenine ilişkin olduğu vurgulanmıştır.

KİK Genel Tebliği'nin (Md. 78.28), idarelerin bu teşviki düşerek teklif almasını öngören hükmünün, Kanun'un amacına aykırı ve geçersiz olduğu savunulmuştur.

Bu nedenle, idarenin yaptığı kesintinin haksız olduğu ve davanın bu kısmının kabul edilmesi gerektiği belirtilmiştir.

 

Analizin Sonucu

Yargıtay'ın bu kararı iki önemli tespiti içermektedir:

Yol/Yemek İçin Açık Hüküm Şart: Yargıtay'ın çoğunluk görüşüne göre, yüklenicilerin yıllık izindeki personel için yol/yemek bedelini idareden alabilmesi, bunun sözleşme veya şartnamede açıkça ve ayrıca düzenlenmiş olmasına bağlıdır. Eğer şartname, ödemeyi "fiili çalışılan güne" bağlamışsa veya bu konuda sessiz kalmışsa, idarenin fiilen çalışılmayan günler için ödeme yapma zorunluluğu yoktur.

Engelli Teşviki Kesintisi Tartışmalıdır: Yargıtay çoğunluğu engelli teşviki kesintisi talebini de reddetmiş olsa da, bu konudaki güçlü karşı oy, bu kesintilerin hukuka aykırılığına dair mücadelenin devam edeceğini göstermektedir. Karşı oy, bu teşvikin kamu düzenine ilişkin olduğunu ve Kanun'a aykırı Tebliğ hükmünün uygulanamayacağını savunmaktadır.