Tarihi Eserlerde İzinsiz Müdahale ve Mali Sonuçları

Restorasyon işleri, 2863 sayılı Kanun gereği sıkı kurallara tabidir. "Sahada böyle gerekti, yaptık" demek, teknik olarak doğru olsa bile hukuken ve mali olarak başınızı ağrıtabilir. Proje değişikliklerinin zamanında ve usulüne uygun onaylatılması sürecinde Yaka Danışmanlık tecrübesi, projenizin bürokratik güvenliğini sağlar. Bu analiz, Sayıştay Temyiz Kurulu’nun 13.03.2024 tarihli ve 56567 tutanak sayılı kararı esas alınarak hazırlanmıştır.

Kararın İlgili Kısmı

"Mevzuat gereği imalat değişikliklerinin kurul onayı ile olduğu ve bu işe ilişkin imalat değişikliğine ilişkin herhangi bir kurul kararı bulunmadığı ve revize proje olmadığı dikkate alındığından; sorumluların uygulama sırasında imalat ve ölçü değişiklik yapıldığı iddialarını kabul etmek mümkün görülmemektedir."

Onaysız Ölçü ve Malzeme Değişiklikleri

Bir restorasyon işinde, denetçiler projeye göre eksik veya farklı ölçülerde imalatlar tespit etmiştir (duvar yüksekliği, pencere camı türü, harpuşta ölçüleri vb.). Ayrıca, taş sövelere zarar verdiği gerekçesiyle projede öngörülen delikli montaj yerine çerçeveli parmaklık yapılmıştır.

Sorumluların 'Teknik Zorunluluk' Savunması

Sorumlular, restorasyon sırasında yapıdan çıkan izlere göre ölçülerin değiştiğini, taşa zarar vermemek için uygulama yöntemini değiştirdiklerini, bunların teknik bir zorunluluk olduğunu ve "as-built" (yapıldı) projelerde gösterileceğini savunmuşlardır. İmalatın fiilen yapıldığını ve işin doğasına uygun olduğunu belirtmişlerdir.

Sayıştay Temyiz Kurulu'nun Kararı: Kurul Kararı Şart

Sayıştay, 2863 sayılı Kanun'un emredici hükümlerini hatırlatmıştır: Tarihi esere yapılacak her türlü müdahale ve değişiklik Koruma Bölge Kurulu onayı ile mümkündür.

  1. Fiili Durum Yetmez: Sorumluların "böyle olması gerekiyordu" demesi yetmez; Kurul'un "evet, proje revize edilmelidir" kararı gerekir. Bu karar ve onaylı revize proje olmadan yapılan (veya yapılmayan) her iş, ilk projeye aykırılık teşkil eder.
  2. Ödeme Dayanağı: İdare, ödemeyi onaylı projeye göre yapar. Onaylı projede "çift cam" varken "tek cam" takılıp, "kurul onayı olmadan değiştik" denilirse, aradaki fark kamu zararıdır.
  3. Sonuç: Revize proje ve Kurul kararı sunulamadığı için, ilk projeye göre eksik/farklı olan imalatlar kamu zararı sayılmıştır.

Analizin Sonucu

  • Önce Onay Sonra İmalat: Restorasyonda değişiklik ihtiyacı doğduğunda, imalatı yapmadan (veya hakedişe koymadan) önce Kurul onayı alınmalıdır.
  • Proje Sadakati: Revize proje onaylanana kadar, hukuken geçerli olan belge ilk onaylı projedir. Ödemeler ve denetimler buna göre yapılır.
  • Teknik Tutanak Yetmez: Şantiye şefi ve kontrol mühendisinin tuttuğu "teknik zorunluluk tutanağı", Koruma Kurulu kararının yerini tutmaz.