Yasal Yükümlülüklerin Hakediş Kontrolü

Yükleniciler sadece işi yapmakla değil, işle ilgili yasal harç ve giderleri (izinler, ruhsatlar, döküm ücretleri) ödemekle de yükümlüdür. İdarelerin, "bu belediyenin başka bir biriminin işi" diyerek hakedişlerde bu sorgulamayı yapmaması, ciddi mali kayıplara yol açar. Kurum içi koordinasyon ve sözleşme yönetimi konusundaki eksikliklerinizi gidermek için Yaka Danışmanlık sistematiğinden yararlanabilirsiniz. Bu analiz, Sayıştay Temyiz Kurulu’nun 24.04.2024 tarihli ve 56787 tutanak sayılı kararı (Ek İlam Madde 2/B ve 2/C) esas alınarak hazırlanmıştır.

Kararın İlgili Kısmı

"İlgili Kanunlar ve sözleşme hükümleri gereğince yüklenicinin yükümlülüğünde olan hafriyat bertaraf bedelinin yükleniciden tahsil edilmesinde hakediş sürecini yürüten kontrol heyeti üyeleri ile mevzuata uygunluk kontrolleri yapmakla yükümlü olan ilgili birim yöneticilerinin görevli ve yetkili olduğu anlaşıldığından..."

Tahsil Edilmeyen Döküm ve Ruhsat Ücretleri

İhale kapsamında yapılan kazılarda çıkan hafriyatın döküm sahasına nakli ve kazı izni için belediyeye ödenmesi gereken harçlar (AYKOME harcı vb.) bulunmaktadır. Sözleşmeye göre bu giderler yükleniciye aittir. Ancak ilgili daire başkanlığı (Ulaşım Dairesi), yüklenicinin bu ödemeleri yapıp yapmadığını kontrol etmeden veya bu tutarları hakedişten kesmeden ödeme yapmıştır.

İdarenin ve Personelin Savunması

Sorumlular, "Bizim hakediş dönemimizde bu harçların tahakkuk ettiğine dair elimizde belge yoktu, başka birim (Çevre Koruma veya Fen İşleri) takip etmeliydi" ve "Arabuluculuk anlaşmasıyla cezalar affedildi" savunmalarını yapmışlardır.

Sayıştay Temyiz Kurulu'nun Kararı: Kesinti Zorunludur

Sayıştay, sözleşmedeki "her türlü izin, ruhsat ücreti yükleniciye aittir" maddesini esas almıştır.

  1. Görevi İhmal: Kontrol teşkilatı, işin ilerleyişine göre ne kadar kazı yapıldığını bilir. Buna karşılık gelen döküm ve ruhsat harcının yatırıldığına dair dekontu görmeden hakedişi tam ödemek, kamu görevlisinin kusurudur.
  2. Koordinasyon Bahane Değil: Aynı belediyenin farklı birimleri arasında "yazı gelmedi" bahanesi, kamu zararını (gelir kaybını) haklı göstermez. İlgili birimden (örn. AYKOME) borç sorgusu yapılmalıydı.
  3. Sonuç: Tahsil edilmeyen harçlar kadar kamu zararı oluşmuştur ve hakedişi imzalayanlar sorumludur.

Analizin Sonucu

  • Dekont Kontrolü: Hakediş dosyasında, sözleşme gereği yüklenicinin ödemesi gereken harçların ödendiğine dair belgeler aranmalıdır.
  • İdare İçi İletişim: Kazı yapan birim ile ruhsat veren birim koordineli çalışmalı, borç hakedişten önce bildirilmelidir.
  • Sözleşme Takibi: Sözleşmedeki "giderler yükleniciye aittir" maddesi süs değildir; mali karşılığı mutlaka takip edilmelidir.