Pandemiyi Gerekçe Gösterip Sözleşmeyi Fesheden Yüklenici Haksız Bulundu: Covid-19 Ne Zaman Mücbir Sebep Sayılmaz?

Covid-19 pandemisi, tedarik zincirlerini kırmış, maliyetleri öngörülemez düzeyde artırmış ve kamu ihale sözleşmelerinde "mücbir sebep" ile "aşırı ifa güçlüğü" tartışmalarını zirveye taşımıştır. Birçok yüklenici, bu süreci gerekçe göstererek sözleşmelerin feshini veya uyarlanmasını talep etmiştir. Ancak salgının varlığı, tek başına sözleşmeden kurtulmak için yeterli bir gerekçe midir? Bu tür karmaşık ihale, sözleşme ve hakediş sorunlarınızda, sürecin doğru yönetilmesi ve hak kayıplarının önlenmesi için Yaka Danışmanlık uzmanlığından destek almak, fesih ve teminat iadesi gibi kritik süreçlerde lehinize sonuç almanızı sağlayabilir. Yargıtay 6. Hukuk Dairesi'nin 09.04.2025 tarihli ve 2025/213 E., 2025/1402 K. sayılı kararı, bu sorunun cevabını net bir şekilde ortaya koymaktadır.

Kararın İlgili Kısmı

"...Covid-19 salgınının fiyat artışları haricinde davacı yükleniciyi olumsuz etkilemediği, davacı şirketin sözleşmeyi tek taraflı olarak feshettiği tarih sonrasında Hava Lojistik Komutanlığı'nın hazır yemek hizmeti ihtiyacının... yürütüldüğü... fiyat artışlarının önemli bir bölümünün sözleşmenin 14. maddesi hükmüne istinaden fiyat farkı ödenmek suretiyle davalı kurum tarafından karşılandığı... Covid-19 salgın hastalığının davacı ... aşırı ifa güçlüğüne de sebebiyet vermediğinin kabul edilmesi gerektiği..."

Olayın Arka Planı: Pandemi Gerekçeli Tek Taraflı Fesih

Bir hazır yemek hizmet alımı yüklenicisi, 11.09.2020 tarihli sözleşmesini 07.07.2021 tarihinde "mücbir sebep" gerekçesiyle tek taraflı olarak feshetmiştir. Yüklenici, pandemi nedeniyle hijyen kurallarını sağlamanın imkansızlaştığını, tedarik zincirinin bozulduğunu ve malzeme fiyatlarındaki öngörülemez artışların kendisini ekonomik bunalıma sürüklediğini iddia etmiştir.

Bu gerekçelerle yüklenici, sözleşmenin mücbir sebeple feshinin kabulünü ve idareye verdiği 500.000 TL bedelli teminat mektubunun kendisine iade edilmesini dava etmiştir.

İlk Derece Mahkemesinin Tespiti: "İfa İmkansızlığı Yok"

Davalı idare ve İlk Derece Mahkemesi, yüklenicinin iddialarını reddetmiştir. Mahkemenin gerekçesi şu tespitlere dayanmıştır:

Hizmet Aksamamış: Yüklenici, feshettiği 07.07.2021 tarihine kadar yemek hizmetini "sorunsuz bir şekilde" yürütmüştür. Bu durum, ifanın imkansız hale gelmediğini göstermektedir.

Fiyat Farkı Ödenmiş: Yüklenicinin "ekonomik bunalım" iddiasına karşılık, idarenin sözleşmenin 14. maddesi uyarınca "fiyat farkı" ödediği tespit edilmiştir. Fiyat artışlarının önemli bir bölümü zaten idare tarafından karşılanmaktadır.

Aşırı İfa Güçlüğü Oluşmamış: Fiyat farkı mekanizması devredeyken ve hizmet fiilen yürütülüyorken, pandeminin yüklenici açısından "aşırı ifa güçlüğüne" sebebiyet vermediği kabul edilmiştir.

Yargıtay'ın Onama Gerekçesi

Bölge Adliye Mahkemesi'nin de katıldığı bu karar, Yargıtay 6. Hukuk Dairesi tarafından onanmıştır. Yargıtay, yüklenicinin temyiz dilekçesindeki "malzeme fiyatlarındaki öngörülemez artış" ve "mücbir sebep" iddialarını, kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görmemiştir.

Karar, Covid-19'un otomatik bir mücbir sebep olmadığını, her sözleşme özelinde somut etkilerine bakılması gerektiğini vurgulamaktadır. Eğer idare, fiyat farkı kararnamesi veya sözleşme hükümleri uyarınca fiyat artışlarını zaten yükleniciye yansıtıyorsa ve yüklenici de hizmeti (zorlanarak da olsa) fiilen yerine getirebiliyorsa, "ifa imkansızlığı" veya "aşırı ifa güçlüğü" iddiaları temelsiz kalmaktadır.

Analizin Sonucu

Yükleniciler İçin: Pandemi veya ekonomik kriz gibi genel durumları mücbir sebep olarak ileri sürmek için, bu durumun sizin sözleşmenizdeki ifayı somut olarak imkansız hale getirdiğini ispatlamanız gerekir. Eğer fiyat farkı alıyorsanız ve işi yapmaya devam ediyorsanız, "aşırı ifa güçlüğü" iddianız kabul görmeyecektir. Tek taraflı fesih, teminatınızın yanmasıyla sonuçlanabilir.

İdareler İçin: Yükleniciden gelen Covid-19 veya ekonomik kriz kaynaklı fesih taleplerinde, talebin somut olup olmadığını araştırın. Yükleniciye fiyat farkı ödeniyor mu? Hizmet fiilen aksamış mı? Eğer hizmet yürüyorsa ve fiyat farkı ödeniyorsa, mücbir sebep veya aşırı ifa güçlüğü taleplerini reddetmeniz, bu Yargıtay kararı ile hukuki olarak desteklenmektedir.