Hukuk Hizmetlerinin Temininde Usul Hatası

Belediyeler, hukuk işlerini yürütmek için ya kadrolu avukat istihdam etmeli ya da belirli limitler dahilinde hizmet alımı yapmalıdır. Ancak "sadece tek bir kişiden alınabilir" (22/b) maddesini gerekçe göstererek yıllarca aynı avukatlardan ihalesiz hizmet almak, ciddi bir denetim bulgusudur. Bu tür hizmet alımı süreçlerinde doğru ihale yöntemini belirlemek için Yaka Danışmanlık uzmanlığına başvurmanız, kurumunuzu usulsüzlük iddialarından korur. Bu analiz, Sayıştay Temyiz Kurulu’nun 15.05.2024 tarihli ve 56819 tutanak sayılı kararı esas alınarak hazırlanmıştır.

Kararın İlgili Kısmı

"İlgili sözleşmelerin 4734 sayılı Kanunun 22(b) maddesi hükümleri çerçevesinde düzenlendiği belirtilmiş olsa da alım yapılan kişilerin ihtiyaç ile ilgili özel bir hakka sahip olması söz konusu olmadığı için... sözleşmelerin Kanunun 22(b) maddesi hükümlerine göre düzenlendiğinin belirtilmesinin gerçeği yansıtmadığı anlaşılmaktadır."

11 Yıl Süren Doğrudan Temin Sözleşmesi

Bir belediye, iki avukatla "danışmanlık ve dava vekilliği" için sözleşme imzalamış ve bu ilişkiyi 11 yıl boyunca her yıl yenileyerek sürdürmüştür. Alım yöntemi olarak Kamu İhale Kanunu'nun 22/b maddesi (sadece tek bir gerçek/tüzel kişiden temin edilebilen ihtiyaçlar) kullanılmıştır.

Sorumluların 'Hizmet Verildi' Savunması

Sorumlular, avukatların fiilen hizmet verdiğini, davalara girdiğini, belediyeye kazanç sağladığını, dolayısıyla ortada bir "kamu zararı" olmadığını, olsa olsa usul hatası olduğunu savunmuşlardır. Hatta avukatlar, olası kamu zararını karşılamak adına belediyeye araç hibe ettiklerini belirtmişlerdir.

Sayıştay Temyiz Kurulu'nun Kararı: Usulsüzlük ve Zarar

Sayıştay, bu uygulamanın temelden sakat olduğunu vurgulamıştır:

  1. 22/b Şartları Yok: Avukatlık hizmeti "tek bir kişiden" alınabilecek, tekel niteliğinde bir hizmet değildir. Piyasa araştırması yapılmadan ve ihalesiz olarak bu maddenin kullanılması kanuna aykırıdır.
  2. Personel İstihdamı Gibi: 11 yıl boyunca sürekli aynı kişilerden hizmet alınması, fiili bir "personel istihdamı"dır. Bu durum, 5393 sayılı Belediye Kanunu'nun avukat istihdamı (sözleşmeli personel) kurallarını baypas etmek anlamına gelir.
  3. Kamu Zararı: İhale yapılmadığı için rekabet oluşmamış ve piyasa fiyatı belirlenmemiştir. Sayıştay, ödenen paranın tamamını kamu zararı olarak görmese de (karşı oy gerekçelerinde emsal ücret düşülmesi önerilse de), çoğunluk görüşüyle usulsüz ödemenin tazminine karar verilmiştir. (Hibe edilen araçlar, kamu zararını "hukuken" ortadan kaldırmaz, sadece tahsilat yerine geçebilir).

Analizin Sonucu

  • İhale Zorunluluğu: Süreklilik arz eden avukatlık hizmetleri, doğrudan teminle değil, 4734 sayılı Kanun'a uygun ihale yöntemleriyle (belli istekliler vb.) alınmalıdır.
  • 22/b Sınırı: Avukatlık hizmeti "özel bir hak" değildir; bu maddeyle sürekli hizmet alımı yapılamaz.
  • Kadro veya Sözleşme: Sürekli ihtiyaç varsa, belediye kadrolu veya tam zamanlı sözleşmeli avukat istihdam etmelidir.